Afetlerin çoğu su ile ilgilidir. Sel, heyelan, fırtınalar, sıcak hava dalgaları, orman yangınları, aşırı soğuk, kuraklıklar ve su kaynaklı hastalık salgınları, çoğunlukla iklim değişikliğinden dolayı daha sık ve daha yoğun hale geliyor.
Afetlerin etkileri, kentleşme ve doğal çevrelerin bozulmasıyla daha da kötüleşiyor. İklim açısından belirsiz bir gelecekte hayatta kalabilmek için, su ve sanitasyon hizmetlerinin direncini artırmak ve ekosistemleri korumak çok önemli olacaktır.
Konu Açıklaması
Afetlerin çoğu suyla ilgilidir ve iklim değişikliği bunların sıklığını ve şiddetini artırmaktadır. Yoksul topluluklar afetlerin etkilerine karşı daha savunmasızdır, bu da eşitsizlikleri artırmakta ve sürdürülebilir kalkınmayı baltalamaktadır.
Afetlerin etkileri arasında can kaybı ve su noktaları, kuyular, tuvaletler ve atık su arıtma tesisleri gibi su ve sanitasyon altyapısının zarar görmesi yer alır.
Afetlerin ardından, kanalizasyon yayılması, su ve sanitasyon hizmetlerinin bozulması ve hijyen kurallarına uyma yeteneğinin azalması nedeniyle bulaşıcı hastalık salgınları yaygındır.
Doğal çevrelerin bozulması, suyla ilgili afetlerin etkisini daha da kötüleştirir. Ağaçlar, nehir kıyısı bitki örtüsü, sulak alanlar ve kıyı mangrovları gibi doğal ‘tamponların’ kaybı, sellere karşı korumayı azaltır.
Hızlı kentleşme, geniş toprak alanlarını betonlaştırabilir, akışı çok hızlı bir şekilde yağmur suyu drenajlarına yönlendirir, sistemi hızla aşırı yükler ve sokakların ve metroların yıkıcı şekilde sel basmasına yol açar.
Ulusal sınırlar arasındaki işbirliği eksikliği, yukarı akıştaki bir ülkenin/ülkelerin kanalizasyon deşarjı veya akışta meydana getireceği değişiklikler gibi eylemlerinin, sınırın diğer tarafındaki topluluklar için yıkıcı sonuçlar doğurabileceği anlamına gelebilir.
Afetlerin artan ekonomik maliyeti ve bilançosu, hükümetleri ve insani yardım kuruluşlarını hazırlıklı olma, önleme ve kırılganlığın temel nedenlerine odaklanmaya sevk etmektedir.
İleriye Giden Yol
Su ve sanitasyon altyapısının adaptasyonu, toplumların ve doğal çevrelerin artan sayıda afete karşı direnci için hayati önem taşır. Girişimler şunları içermektedir:
- Geliştirilmiş su depolama: Barajlar, rezervuarlar, su hasadı sistemleri, ve akifer dolumu gibi çözümlerle daha fazla su depolayarak hem kıtlığa karşı direnç artar hem de sel riski azaltılabilir.
- İklime dayanıklı altyapı: Su şebekelerinin, arıtma tesislerinin, kanalizasyon sistemlerinin aşırı hava olaylarına ve değişen iklim koşullarına karşı dayanıklı hale getirilmesi.
- Sele ve kuraklığa dayanıklı ürün çeşitleri: Değişen koşullara uygun mahsüllerin geliştirilmesi ve tarım sektörünün desteklenmesi ile hem verim kaybı önlenebilir hem de bu gibi afetlere karşı hazırlıklı olunabilir.
- Tahmin ve erken uyarı sistemleri: Gelişmiş hava tahminleri, su seviyesi takipleri, ve etkin erken uyarı sistemleri ile afetlerin yaratacağı etki azaltılabilir.
- Arazi kullanım planlaması ve ilgili kapasite geliştirme: İmar planları afet risklerini göz önünde bulundurarak yapılmalı ve bu konuda ilgili mercilerin bilgisi, yetenekleri geliştirilmelidir.
Tüm ülkelerin, merkezinde su bulunan bir afet risk azaltma stratejisine sahip olması gerekir. 2015 yılında BM Üye Devletleri tarafından kabul edilen Sendai Afet Riskini Azaltma Çerçevesi, su yönetiminin, suya bağlı afetlerin oluşumunu ve etkilerini azaltmak için gerekli olduğunu vurgulamaktadır.
Gerçekler ve Rakamlar
- Suyla ilgili afetler, son 50 yılda meydana gelen afetlerin başında geliyor ve doğal afetlere bağlı ölümlerin %70’ini oluşturuyor. (Dünya Bankası, 2022)
- Altyapıyı afete dayanıklı hale getirmek için yatırılan her 1 dolar, yeniden yapılanmada 4 dolar tasarruf sağlıyor. (UNDRR, 2021)
- Hava olaylarına bağlı afetlerin sayısı – seller, kuraklıklar, fırtınalar ve aşırı sıcaklıklar – son 50 yılda beş kat arttı ve her gün ortalama 115 kişinin hayatını kaybetmesine ve 202 milyon dolarlık ekonomik kayba neden oldu. (WMO, 2021)
- 2 milyardan fazla insan su stresi altındaki ülkelerde yaşıyor ve 3,6 milyar insan yılda en az bir ay yetersiz su erişimi ile karşı karşıya. (WMO, 2021)
- Suyla ilgili tehlikelerin sıklığı son 20 yılda arttı. 2000 yılından bu yana, selle ilgili afetler %134, kuraklıkların sayısı ve süresi %29 arttı. (WMO, 2021)
